MenuHistorie
Formaat – Forumtheater en Workshops (1999-2004)
Onder deze naam draaide Formaat de eerste vijf seizoenen. In de visie van Artistiek leider en initiatiefnemer Luc Opdebeeck was er in Nederland behoefte aan een Theater van de Onderdrukten-gezelschap. Oftewel: Forumtheater en workshops in zoveel mogelijk sectoren van de samenleving, nieuwe methodieken en opleiding van Jokers.
Forumtheater
Veni, Vidi, Vici, een bewerking van een leerstuk van Bertolt Brecht, was de eerste productie die op tournee ging. Thema was discriminatie en uitbuiting. De tweede productie was Tolero, over de relatie tussen discriminatie en geweld.
In 2000 startte het eerste opleidingstraject. Daaruit ontstond de cast van de productie Voor het blok (over vuurwerk, wapens en alcohol). Het was de eerste keer dat de methodiek van het Forumtheater werd verbonden met die van de Morele Dilemma Discussiemethode (MDDM). Het resultaat waren producties, die het publiek tot denken én handelen uitdaagden.
Voor het blok ging 3 jaar op tournee, de een jaar later gestarte productie Who Cares?! (over emancipatie in relaties) 2 jaar. In 2003 werd in de productie Kop of Munt (molestatiepreventie in het amateurvoetbal) de MDDM-techniek voor het eerst ingezet bij volwassenen. De Geweldmodules van Voor het blok leidden in 2002 tot de productie Wagenziek (over overlast in het OV), het eerste volledig op preventie gerichte Forumstuk van Formaat.
Wagenziek paste het naadloos in het Haagse preventieproject Trek die Lijn (winnaar Hein Roethofprijs 2003), en liet het zien waar Formaat sterk in was: het ontwikkelen van participatief drama samen met instellingen in het veld. Volgens datzelfde concept ging begin 2004 het Forumstuk Vieren (over drugs, pesten, loverboys en criminaliteit) in première. Het concept van Vieren sloot aan bij zowel het Cluster 4 onderwijs als het beleid van Justitiële Jeugdinrichtingen.
Maatschappelijke integratie
Sinds 2002 werkt Formaat met gedetineerden, cq. met jongeren die justitieel geplaatst zijn in een JJI.
Daarnaast is participatief drama een toenemende rol gaan spelen in het werk met dak- en thuislozen en verslaafden. Het project Kijkdoos leverde in 2002 al meteen belangstelling van de Tweede Kamer en de Samen Sociaalprijs van de provincie Zuid-Holland op. Het Theateratelier Leiden leidde tot een opzet voor een sociaal activeringsproject voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.
Wijkgericht werken
Al snel na de oprichting manifesteerde Formaat zich in de wijk. Kort na het verschijnen van het boek over Legislatief Theater van Augusto Boal in 1999 werd het eerste regelgevende project in Leiden uitgevoerd. Het bleek het begin van een reeks die langs Wijchen-Zuid (2001), Rotterdam Kralingen-De Esch (2002), Den Haag Transvaal (2003), Assen Marsdijk (2003), Rotterdam Lusthofbuurt (2004) en Amsterdam Osdorp (2004) leidde.
Internationaal
Luc Opdebeeck is gaf in de eerste periode trainingen in Zuid-Afrika (2001), Kroatië (2003) en Laos (2004). De internationale pagina’s op de website van Formaat werden al snel wereldberoemd en een van de spilorganisaties in de internationale beweging van het Theater van de Onderdrukten. Augusto Boal gaf op uitnodiging van Formaat in 2002 een masterclass in Rotterdam.
Formaat – Werkplaats voor Participatief Drama (2004-2011)
Sinds 2004 werkt Formaat onder deze naam. De algemene doelstelling werd aangescherpt en de termen Bewustwording, Empowerment, Participatie en Dialoog vormden voortaan de leidraad voor alle activiteiten. De opleidingsdoelstelling werd uitgebreid die van Multiplicatie. Formaat streeft ernaar om de methodiek van het Theater van de Onderdrukten zo breed mogelijk in de samenleving uit te zetten.
In 2008 werd ook de fysieke Werkplaats aan de Westzeedijk in Rotterdam, geopend. De Werkplaats biedt ruimte aan projecten voor de wijk, fungeert als repetitie- en voorstellingsruimte en als laboratorium voor de ontwikkeling van Participatief Drama.
Forumtheater
De productie Vieren werd in 2005 en 2006 behalve in het Cluster 4 en in JJI’s ook uitgebreid in het reguliere onderwijs en in het jongerenwerk gespeeld. Formaat werkte daarbij samen met een flink aantal HALT-bureaus om het effect van de voorstelling te verhogen. Het aantal voorstellingen per tournee steeg van 120 (Voor het blok) naar 180. Vieren werd genomineerd voor de Kinderkroon 2006, de ereprijs van Stichting Kinderpostzegels. Home & Away (over pesten, discriminatie en uitsluiting) was in de jaren 2007-2009 zelfs 190 keer te zien. Binnen dit project werd samengewerkt met anti-discriminatiebureaus in het hele land. Home & Away werd genomineerd voor de Shell Cares Award 2008. In 2010 ging de productie Under Pressure (alcohol, gamen, onveilige seks, conflicten thuis) op tournee.
Een bijzonder project was Perron 4 (2010), dat geheel door Cluster 4 jongeren werd ontwikkeld en gespeeld en zelfs in de Tweede Kamer te zien was.
Maatschappelijke integratie
Een grote stap voor Formaat was het methodiekoverdrachtsproject De Mens in de Hoofdrol. Dit project leverde in 2006 niet alleen het gelijknamige boek op, maar ook de RIBW Alliantie Trofee. Twee vervolgprojecten startten in 2006 (Theateratelier Haarlem) en 2007 (Theateratelier Rotterdam) en draaien nog steeds. Vanuit deze Theaterateliers is DUNK ontstaan, een theatergroep die mensen de kans wil geven om hun verhaal te vertellen via theater en winnaar van de Samen Sociaalprijs in 2008. In 2010 volgde het Theateratelier Rotterdam Zuid en in 2011 Studio Sterk (mensen met een verstandelijke beperking).
Het detentieprogramma Mooi Verhaal kreeg in 2006-2007 een plaats in een Europees programma voor gedetineerde vrouwen.
Wijkgericht werken
Een aantal van de succesvolle wijkprojecten in Delft Voorhof (2005), Delft Vrijenban (2006), Rotterdam-Schiemond (2006), Rotterdam-Bloemhof (2006), opnieuw Amsterdam-Osdorp (2006), Vlaardingen-Holy (2006), Beerta (2008) en Oosterhout (2009) werd gedocumenteerd. De wijkgerichte aanpak blijkt in staat om jong en oud bij elkaar te brengen in dialoog om een leefbare buurt.
In de “eigen” wijk Delfshaven startte Formaat in 2009 met het jongerenproject Agenda Delfshaven 2020 en in 2010 met het Buurtatelier Delfshaven.
Multiplicatie
In 2008 startte de Jokeropleiding van Formaat, die voorziet in een grote behoefte naar samenhangende scholing op het gebied van Participatief Drama. Vanaf 2010 biedt Formaat onderwijsmodules aan op de Hogeschool Rotterdam.
Internationaal
Het project The Power of Dialogue bracht de multiplicatiemethodiek van Formaat naar Oost-Europa. Luc Opdebeeck gaf bovendien trainingen in Spanje, India en Mozambique. De in 2004 gelanceerde website theatreoftheoppressed.org overschreed in 2009 de 100.000 bezoekers per jaar en is daarmee de belangrijkste website op het gebied van Participatief Drama in de wereld.
